Quân sự, lực lượng chấp pháp và hậu cần[sửa | sửa mã nguồn]
Tình hình đến ngày 13 tháng 5:
- Việt Nam: 29 tàu của Cảnh sát biển và Kiểm ngư.
- Trung Quốc: 86 tàu, và máy bay. Trong số đó, có các loại tàu: tàu quân sự; tàu Hải cảnh; tàu Hải giám; tàu Hải tuần; tàu Ngư chính; tàu Kéo cứu hộ; tàu vận tải; tàu dầu và tàu cỏ vỏ sắt; bao gồm tàu Hộ vệ tên lửa số hiệu 534; tàu tên lửa tấn công nhanh mang số hiệu 752, 753, 754; và tàu tuần tiễu săn ngầm mang số hiệu 786, tàu Hải giám 7028, tàu Hải cảnh 46001.[67]
Các tàu Trung Quốc vây thành vòng bảo vệ giàn khoan hoạt động. Các tàu Việt Nam chạy vòng vòng bên ngoài. Thỉnh thoảng có đấu vòi rồng (phun nước áp suất mạnh) và va chạm. Cả hai bên đều tố cáo bên kia cố tình đâm húc tàu của mình nhiều lần.
Phản ứng và dư luận[sửa | sửa mã nguồn]
Phản ứng của người Việt[sửa | sửa mã nguồn]
Đa số các ý kiến trên báo chí và các diễn đàn công khai đều phản đối hành động của Trung Quốc, tuy nhiên mức độ phản đối cũng như quan điểm về cách giải quyết rất khác nhau, từ kêu gọi chiến tranh, đưa ý kiến kiện ra toà án quốc tế,[68] sử dụng giải pháp ngoại giao đến hòa hoãn.[69]
Một vài cá nhân tỏ ý ủng hộ Trung Quốc đã bị phản đối dữ dội.[70] Các cuộc tranh luận gay gắt cũng đã nổ ra xung quanh những thái độ khác nhau trước vụ việc này.[71][72]
Ngày 9 tháng 5, Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam đã viết thư gửi giáo dân Việt Nam về Tình hình biển Đông. Trong đó, ông kêu gọi các giáo phận tổ chức một ngày cầu nguyện cho quê hương, kêu gọi mọi người sám hối, tiết giảm chi tiêu ăn uống, mua sắm để góp phần nâng đỡ các ngư dân nạn nhân của tàu Trung Quốc và các chiến sĩ cảnh sát biển, kiểm ngư Việt Nam bị thương. Nhưng ông cũng viết rằng những thỏa ước tôn trọng tình hữu nghị giữa hai quốc gia láng giềng, giữa hai Đảng cộng sản (Việt Nam và Trung Quốc) thực tế đã cho thấy không mang lại lợi ích cho dân nước Việt Nam, mà còn đưa đất nước vào tình trạng lâm nguy. Ông kêu gọi Chính phủ Việt Nam kiên trì đường lối ngoại giao, đối thoại để giải quyết xung đột nhưng có lập trường kiên định lấy đạo lý truyền thống dân tộc vì dân, vì nước để thực hiện đường lối chính sách với Trung Quốc.[73] Nhiều ngôi thánh đường thuộc Tổng giáo phận Hà Nội, Giáo phận Phát Diệm, Giáo phận Vinh, Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh đã gióng chuông kêu gọi tín hữu để cầu nguyện cho công lý và hòa bình cho toàn vẹn lãnh thổ.[74]
Một số người bất đồng chính kiến cho rằng hành động của giới lãnh đạo cao cấp của Đảng Cộng sản và chính phủ Việt Namlà chưa đủ mạnh mẽ, thể hiện qua việc, tính đến ngày 10 tháng 5, Hội nghị Trung ương 9 Đảng CSVN đang họp cùng lúc nhưng không bàn công khai và tuyên bố về vụ giàn khoan.[75][76] Nhưng kết thúc phiên họp, vào ngày 14 tháng 5 Hội nghị đã ra thông báo trong đó có đề cập về vấn đề này.[55]
Cộng đồng mạng người Việt cũng có phong trào kêu gọi tẩy chay hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc. Nhiều trang mạng được lập ra kêu gọi tẩy chay và nhiều người dùng đã thay đổi hình ảnh đại diện là quốc kỳ Việt Nam và biểu tượng tẩy chay hàng Trung Quốc.[77] Một vài khách sạn tại Việt Nam từ chối nhận khách Trung Quốc, vài cửa tiệm không bán hàng Trung Quốc và du khách Việt đua nhau hủy tour đi du lịch Trung Quốc.[78][79][80] Tuy nhiên, cũng có ý kiến kêu gọi không nên kỳ thị và 'bài' người Trung Quốc theo kiểu này, và theo nhận xét của nguyên tổng giám đốc Jetstar Pacific Airlines và nay là giám đốc điều hành Air Mekong Lương Hoài Nam nhận xét: "...thấy nhiều người kêu gọi tẩy chay hàng Trung Quốc. Nhưng chưa thấy nhà nào mang TV, tủ lạnh, máy giặt, lò nướng, laptop, iPhone, iPad... lắp linh kiện Trung Quốc quẳng ra đường và những lời kêu gọi được gõ ngay trên các bàn phím sản xuất ngay ở Trung Quốc", ông Nam kêu gọi các đài truyền hình trên cả nước hãy dừng chiếu những bộ phim dài tập về lịch sử Trung Hoa.[78][79]
Nhiều hiệp hội trong và ngoài nước đã lên tiếng phản đối hành động của Trung Quốc.[81][82][83] Nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đã đóng góp để ủng hộ công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo.[84][85][86]
Mít-tinh và biểu tình phản đối[sửa | sửa mã nguồn]
Ngày 6 tháng 5, cuộc biểu tình sớm nhất để phản đối hành động này của Trung Quốc được tổ chức trước Tòa lãnh sự Trung Quốc tại Los Angeles.[87] Chiều 9 tháng 5, một cuộc biểu tình nhỏ đã diễn ra trước Đại sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội.[88] Sáng ngày 10 tháng 5, một cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc đã diễn ra tại TP. HCM, được báo chí chính thống của Việt Nam đăng tải ngay trong ngày.[89][90][91]
Hơn 20 tổ chức dân sự đã ra thông cáo kêu gọi người dân ở Hà Nội và TP.HCM biểu tình và tuần hành ngày 11 tháng 5 để "phản đối và lên án hành vi xâm lược của nhà cầm quyền Trung Quốc", và kêu gọi trả tự do cho các blogger và những công dân "đang bị bỏ tù vì bày tỏ lòng yêu nước, phản đối Trung Quốc xâm lược." [92]
Giáo sư Tương Lai cũng cho biết 54 nhân sỹ trí thức cùng ông sẽ tổ chức một cuộc mít-tinh phản đối Trung Quốc vào sáng 11 tháng 5 trước Nhà Hát Lớn, TP.HCM, nhưng cuộc mít-tinh này không liên quan đến lời kêu gọi biểu tình của 20 tổ chức dân sự trên.[92]
Trước việc nhiều tầng lớp nhân dân Việt Nam đề nghị tuần hành, phản đối hành động xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc với Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tuyên bố ủng hộ. Vũ Trọng Kim, Tổng thư kí của tổ chức này, nói rằng "Việc người dân tuần hành, phản đối Trung Quốc là điều hết sức chính đáng, tự nhiên, là thể hiện lòng yêu nước."[93]
Tại nước ngoài, người Việt và Việt kiều ở nhiều nơi cũng lên tiếng phản đối Trung Quốc.[94] Như là tại Los Angeles ngày 6 tháng 5,[87][95] Berlin[94] ngày 8 tháng 5, tại Frankfurt[94]ngày 10 tháng 5, tại Tokyo[96] và tại Praha ngày 11 tháng 5,[97][98][99] tại Đài Bắc ngày 11 tháng 5.[100]
Như dự kiến, sáng chủ nhật 11 tháng 5 tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh, các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc đã diễn ra với hàng ngàn người tham gia.[101][102][103] Tuy nhiên một số blogger, và các nhà hoạt động cho rằng họ bị gây áp lực để không tham gia biểu tình.[104] Người của nhóm 54 nhân sĩ trí thức cho biết họ đã bị đoàn thanh niên chiếm diễn đàn và không có cơ hội phát biểu.[105] Cùng ngày, người dân Huế và Quảng Nam cũng xuống đường.[102] Các đài truyền hình Việt Nam đưa tin rất khác nhau về việc này - VTV không đề cập đến các vụ biểu tình;[106] HTV nói trong cuộc tuần hành ở Hà Nội, sau khi được chính quyền "kiên trì giải thích" về chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước, người dân tự giải tán;[107] còn VTC1 đã dành nhiều thời lượng để nói về các cuộc biểu tình trên khắp cả nước.[108] Theo hãng tin AP, cuộc biểu tình hôm chủ nhật này là lớn nhất kể từ năm 2011 khi Trung Quốc cắt cáp tàu thăm dò dầu khí Việt Nam.[109] Cuộc biểu tình lần này được ghi nhận là có sự cho phép của chính quyền Việt Nam, khác với những cuộc biểu tình trước đây thường bị sách nhiễu, đôi khi người biểu tình bị đánh đập và bị bắt.[109] Hãng tin AFP cũng gọi đây là một trong những cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc lớn nhất tại Việt Nam.[110]
Vào ngày 18 tháng 5, trái ngược với động thái một tuần trước đó, chính quyền Việt Nam đã ngăn cấm và cản trở các cuộc biểu tình chống Trung Quốc, một vài người bị bắt giữ.[111][112][113]
Trước tình hình đó, để các cuộc biểu tình theo đúng khuôn khổ pháp luật, Đảng đoàn Quốc hội đã trình Bộ Chính trị đề xuất đưa chương trình xây dựng Luật Biểu tình vào Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2015,[114][115] và chương trình kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIII, chiều 30/5 đưa Luật biểu tình vào Nghị quyết về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh khóa XIII cùng một số luật khác về quyền con người thể chế hóa Hiến pháp sửa đổi, trong đó Luật biểu tình vào Chương trình cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9, thông qua tại kỳ họp thứ 10[116][117]
Bạo động[sửa | sửa mã nguồn]
Chiều tối ngày 12 và trong ngày 13 và 14 tháng 5, khoảng 20 ngàn công nhân tại các khu công nghiệp ở Đồng Nai, Bình Dương và Thành phố Hồ Chí Minh bỏ việc và biểu tình tuần hành phản đối Trung Quốc.[118][119] Trong đó, tại Bình Dương, một số lớn người (theo công an là "đội lốt công nhân") đã gây hấn, có hành vi đập phá các công ty của người Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Hàn Quốc và gây hỗn loạn.[119][120] Tính đến chiều 14 tháng 5, toàn tỉnh ở Bình Dương đã có trên 460 công ty (phần lớn của người Đài Loan) bị đập phá và ít nhất 15 nhà máy bị đốt cháy… Có trên 40 cán bộ và công an bị thương khi làm nhiệm vụ, chủ yếu do các đối tượng quá khích dùng gạch đá ném.[121][122] Đến ngày 14 tháng 5, tình hình tạm ổn định,[123] và cảnh sát đã bắt giữ 800 đối tượng trộm cắp tài sản, kích động gây rối… trong đó có gần 400 đối tượng kích động gây rối có thể bị xử lý hình sự.[122][124][125] Tại Đồng Nai có 10 trong số 130 công ty tại Khu công nghiệp Amata bị đập phá.[126] Công an Đồng Nai đã bắt giữ 302 người dùng hung khí đập phá, hôi của.[127] Tại Thành phố Hồ Chí Minh, một số công ty thuộc trong khu Chế xuất Linh Trung 1, khu chế xuất Linh Trung 2, khu công nghiệp Bình Chiểu và Công ty PouYuen bị đập phá, cướp đoạt tài sản. Hơn 100 người bị tạm giữ trong đó có 23 người có dấu hiệu vi phạm hình sự.[128]
Chiều ngày 14 tháng 5, tại khu kinh tế Vũng Áng, huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh), hàng nghìn công nhân đã được kêu gọi đình công và biểu tình chống Trung Quốc. Buổi tối cùng ngày, đã có xô xát lớn với hơn 6 ngàn người tại nhà máy thép Formosa của Đài Loan, nơi có lượng lớn công nhân Trung Quốc làm việc, làm ít nhất một người Trung Quốc thiệt mạng, nhiều người khác bị thương. Chính quyền đã phải huy động lượng lớn công an, và cả quân đội và biên phòng vào cuộc, bắt giữ hơn 70 người, đến đêm tình hình mới tạm yên.[129][130] Theo bản tin lúc 9 giờ sáng EDT (8 giờ tối giờ Việt Nam) của Reuters, 5 người Việt và 16 người Trung Quốc đã chết và 90 người bị thương trong cuộc đụng độ trên.[131] Tuy nhiên báo chí Việt Nam ngày 15 tháng 5 đưa tin có 1 người chết và 149 người bị thương,[132] theo báo đài Trung Quốc có 16 người trong 3680 người Trung Quốc hồi hương bị thương nặng,[133] trong khi đó Tân Hoa xã một số bản tin đưa ra có 2 người Trung Quốc chết (chờ xét nghiệm ADN) trong các vụ bạo động tại Việt Nam[134]
Chiều ngày 15 tháng 5, trong một buổi họp báo, Bộ Ngoại giao Việt Nam cam kết "sử dụng mọi biện pháp cần thiết" để đảm bảo an toàn cho người nước ngoài. Bộ này cũng phủ nhận thông tin có 20 người chết trong vụ bạo loạn ở Vũng Áng.[135]
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Hoa Dân Quốc Cao An nói rằng Đài Loan mạnh mẽ lên án bạo lực và kêu gọi người dân Việt Nam hãy biết tự tiết chế, đừng áp dụng những hành vi mất lý trí, gây ảnh hưởng tới nguyện vọng đầu tư, gây tổn hại mối quan hệ giữa nhân dân Đài Loan và Việt Nam.[136] Bộ Ngoại giao Singapore đã xác nhận rằng một lá cờ Singapore đã bị đốt cháy bởi những người biểu tình tại Bình Dương và nói đây là vụ việc "nghiêm trọng vì lá cờ là biểu tượng quốc gia thiêng liêng".[137] Theo tin từ Reuters, riêng trong ngày 14 tháng 5, đã có hơn 600 người Trung Quốc trốn chạy khỏi bạo loạn tại Việt Nam và đến Campuchia.[138]
Các cuộc biểu tình của công nhân sau đó như tại Thanh Hóa đã diễn ra trong ôn hòa.[139] Cộng đồng mạng Việt Nam kêu gọi thực hiện một dự án 'Chúng tôi xin lỗi !' để xin lỗi vì vụ bạo động tại Bình Dương và gửi một thông điệp hòa bình của người Việt Nam ra quốc tế.[140]
Tự thiêu[sửa | sửa mã nguồn]
Vào khoảng 6 giờ sáng ngày 23 tháng 5, một phụ nữ 67 tuổi tên Lê Thị Tuyết Mai đã tưới xăng lên người rồi châm lửa tự thiêu trước cổng Dinh Độc Lập, Tp. Hồ Chí Minh. Tại hiện trường, công an thu được một gói đồ chứa sáu biểu ngữ (nguồn báo Thanh Niên[141] và Tuổi Trẻ[142]) hoặc bảy biểu ngữ (nguồn báo Đời Sống & Pháp Luật[143]). Chiều cùng ngày, trong cuộc họp báo của Ủy ban Nhân dân Quận 1, Phó chủ tịch UBND Q.1 Lê Trương Hải Hiếu đã cho biết cụ thể những câu được ghi trong sáu biểu ngữ có nội dung thể hiện tinh thần dân tộc, phản đối Trung Quốc.[141][143] Cũng theo ông này, bà Mai tự thiêu vì bức xúc trước việc "Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 xâm phạm lãnh hải của Việt Nam", còn phía cơ quan chức năng Việt Nam ban đầu xác định nguyên nhân là vì bà "buồn chuyện gia đình".[141][143] Võ Văn Ái - người phát ngôn Phòng Thông tin Phật giáo tại Paris - xác nhận người phụ nữ này là thành viên của tổ chức Gia đình Phật tử Việt Nam, trực thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất và có giải thích thêm rằng bà Mai "rất bức xúc vì nhà cầm quyền Việt Nam đàn áp Giáo hội, và đặc biệt gần đây, Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam".[144] Theo thông tin mà VOA đăng tải thì báo chí Việt Nam đã không đề cập đến những biểu ngữ có viết: "GHPGVNTN mãi mãi trường tồn cùng Dân tộc".[145]
Khoảng 11h15 ngày 20/6/2014, ông Hoàng Thu Hùng, cựu sỹ quan pháo binh Việt Nam Cộng hòa 71 tuổi tự thiêu tại lối vào khu cộng đồng Silver Lake, bang Florida, Hoa Kỳ để phản đối việc Trung Quốc hồi đầu tháng 5 hạ đặt trái phép giàn khoan dầu Hải Dương 981 sâu trong thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Cảnh sát tìm thấy hai mảnh giấy tại hiện trường, trong đó một tờ ghi "Hai Yang 981 phải rời khỏi V-N hải phận. Anh hùng tử, chí hùng nào tử" có ký tên phía dưới.[146][147]
Thư ngỏ[sửa | sửa mã nguồn]
115 nhà trí thức Việt Nam trong cũng như ngoài nước vừa ra thư ngỏ đăng trên trang boxitvn.net, gửi đến đồng bào trong và ngoài nước cùng các đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam, bày tỏ quan tâm về tình hình hiện thời, đồng thời kêu gọi người dân ký tên ủng hộ lá thư. Trên danh sách này có tên nhiều nhà hoạt động, nhà văn nhà thơ, nhà báo và một số đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam. Danh sách này còn có chữ ký của một số lãnh đạo tôn giáo và quân đội, trong đó có Thiếu Tướng Nguyễn Trọng Vĩnh. Tiến sĩNguyễn Quang A, cho biết thông điệp chính của lá thư ngỏ này: "Cái thông điệp nổi bật là phải dứt bỏ 4 tốt và 16 chữ vàng, mối quan hệ lệ thuộc vào Trung Quốc, đấy là cái thứ nhất. Thứ hai là, chỉ có xây dựng một hệ thống dân chủ thực sự, một nền dân chủ và một nền pháp trị thực sự, tức là không còn độc đảng, không còn toàn trị thì Việt Nam mới có cơ chống ngoại xâm, bởi vì Việt Nam hiện bây giờ đang trơ trọi, tuy rằng trong nước, Tivi vẫn nói rằng nhân dân thế giới ủng hộ, nhưng mà thực sự là bất chấp sự kêu gọi của ông Thủ Tướng, những nước mà lên tiếng mạnh mẽ cũng chỉ nói một cách chiếu lệ mà thôi bởi vì một nước độc đảng, một chế độ độc tài khó mà thuyết phục được những người khác làm bạn."[148]
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét